zondag 9 december 2007

25 jaar Herdenking Decembermoorden

Domme trots of diepe schaamte?

AMSTERDAM - Ik moet tot mijn schaamte bekennen dat het gisteren de eerste keer was dat ik een herdenking heb bijgewoond van de Decembermoorden. Nu ik ruim tien jaar in Suriname heb mogen ervaren hoe met name die bloedige nacht van 8 op 9 december 1982 het land politiek uiteenscheurt en daarmee sociaal-economisch afremt, kon ik er natuurlijk niet meer om heen. Bovendien is het dit jaar precies 25 jaar geleden. Komt bij dat het Decemberproces eindelijk van start is gegaan afgelopen week. En uiteraard verplicht mijn professie mij de herdenking bij te wonen. Maar ik heb er nu ook echt wat te zoeken. Inmiddels heb ik kennis gemaakt met menige nabestaande; ben bij hun thuis geweest in Paramaribo, heb hun verdriet en verschrikking journalistiek menigmaal opgetekend en ze hebben me ook geïnspireerd een steentje bij te dragen aan recht, waarheid en gerechtigheid.



Wat mij altijd bij zal blijven zijn de woorden van de toen al hoogbejaarde moeder van de vermoorde Kenneth Gonçalves, deken van de Orde van Advocaten. Ze zei tegen me: “Het enige wat ik wil weten van Bouterse, is wat ik hem heb aangedaan dat ik dit mijn graf in moet meenemen.” Vader Gonçalves is inmiddels overleden. Als mensen zulke diepe emoties met je delen, worden ze net als familieleden voor je. Het maakt mij niet uit hoe rationeel of plausibel argumenten ook klinken om 1982 ‘achter ons te laten’; je beseft dat geen enkele moord onberecht kan en mag blijven. Gewoon simpel: verplaats je in een ander en stel voor dat het jouw geliefde vader was: dat verjaart toch nooit voor je gevoel!



Maar ook de woorden van de uitgeweken weduwe Lilian Gonçalves hadden mij eerder doen beseffen dat een proces móest komen. Tijdens die hele discussie over ‘vergeven en vergeten’, zei Lilian al jaren voor mijn remigratie: “Als je wil dat ik je vergeef dan moet je op zijn minst toegeven dat je me pijn hebt gedaan.” Je moet wel een kille kikker zijn als dergelijke woorden je niet raken. De roep om gerechtigheid heeft dus niets met rancune of verbittering te maken. De nabestaanden willen verschoning van hun geliefde slachtoffers - die niet meer voor zichzelf kunnen opkomen – en worstelen allemaal met dé hamvraag: ‘Wat heeft mijn man, vader, zoon, broer dan wel oom gedaan dat hij is vermoord?’



En ach, bij menige nabestaande bespeur je dat het niet eens meer om die totale ‘waarheid’ gaat – die valt waarschijnlijk toch niet meer geheel te achterhalen – of wie nou precies welke trekker en hoeveel keer heeft overgehaald. Als daders of doenplegers hadden gezegd: ‘Wat er ook is gebeurd, wat wij hebben gedaan had nooit mogen gebeuren’, dan zou er allang verzoening en berusting zijn. En dat maakt die ‘Decembergebeurtenissen’ – de politiek correcte benaming – zo verdomd verdacht. Waarom kan Bouterse niet zo’n uitspraak doen? Is het domme trots of waren de (meeste) slachtoffers inderdaad zo onschuldig dat je dat gewoon uit diepe schaamte niet kan toegeven? In het laatste geval wordt dat natuurlijk steeds moeilijker na een kwart eeuw van podiumretoriek. In elk geval heeft Gods Bazuin, een volle-evangelische stroming in Suriname, het oom Desi vergeven en daarmee is voor haar de kous afgedaan. Maar ja: één kous schiet ook niet echt op.



Ik realiseerde me ook dat het eigenlijk voor het eerst was – in al die decennia dat ik Amsterdammer ben – dat ik de Mozes en Aäronkerk betrad. Althans, voor zover ik me dat kan herinneren. Wauw, wat een adembenemend gebouw! Een barok altaar dat reeds uit de zestiende eeuw dateert en ooit onderdeel was van de zogenoemde ‘Schuilkerk’ waar rooms-katholieken onderdoken na de opgekomen protestantse storm! Het is zo’n type kerk waarvan je denkt dat je dat alleen in Zuid-Europese steden aantreft zoals Florence, Rome of Nice. Het interieur is een ware storm aan beelden en sculpturen. Je krijgt bijna het gevoel dat er een verhuizing gaande is en dat alle spullen alvast in het middenschip zijn geplaatst om elk moment verkast te worden. En dan die veertien enorme gebeeldhouwde (ooit voor alle rk-kerken verplichte) kruiswegstaties die de lijdensweg van Christus voorstellen.



Nee, als je dan toch moet rouwen, herdenken en bezinnen en de Mozes en Aäronkerk biedt daarvoor van meet af aan onderdak en een podium, dan mag je je alsnog gezegend prijzen als gemeenschap. Een betere ambiance in dit geval is er niet. Tijdens de plechtige herdenking besefte ik te meer dat Surinamers een prominente gemeenschap vormen in Nederland. Op de schaal van wereldellende mag Suriname zich ook gelukkig prijzen met de (ex-koloniale) relatie met Nederland. Hoeveel kleine derdewereldlanden worden wel niet verteerd door onrecht, onderdrukking, vertrapping van mensenrechten en bittere armoede zonder dat de wereld maar enige aandacht aan schenkt? Tenzij er toevallig een BBC-cameraploeg, ingegeven door komkommertijd, eens in de tien jaar langskomt.



Wat dat betreft moet het internationaal benijdenswaardig zijn de prominente aandacht die Suriname geniet via de Nederlandse media. Het is een achterhaalde gedachte wie er hier ‘neokolonialisme’ achter zoekt. Tuurlijk toegegeven, dat Nederlandse vingertje is weleens irritant. Maar ik vind het hartverwarmend dat elk belangrijk medium – tot aan Nova toe – een eigen ploeg naar Paramaribo heeft gestuurd om de eerste dag van het Decemberproces mee te maken, ook al weet iedereen dat er toch niets spannends gaat/kan gebeuren. Wat was er van ons Suriname gekomen als die priemende Nederlandse mediaogen niet op haar waren gericht? We zullen het nooit weten. Feit blijft: Suriname is onafscheidelijk onderdeel van het Nederlandse lokale dorpsnieuws. Dat mag van mij tot de voleinding zo blijven.



Wat de sprekers te berde brachten:


Nirmala Rambocus:
“Bang kuiken Bouterse. You are chicken, a real chicken. Waar was je op vrijdag 30 november jongstleden? Je dokt, kom tevoorschijn!”




Gerard Spong:
“We weten precies hoeveel keer is geschoten, door wie en hoeveel kogels in de slachtoffers zijn gekomen.” Over ‘rechter’ Bouterse : “Beneveld door de alcohol velde hij het oordeel.”


Kathleen Ferrier:
“Suriname toont lef aan de wereld dat het nu weer een rechtsstaat is.”




Alexander Pechtold:
“De Decembermoorden zijn tot nu toe een stukje geschiedenis in de onvoltooid verleden tijd. Dankzij het proces wordt zo een jonge democratie volwassen in de voltooid tegenwoordige tijd.”


Cor Bon,
directeur Mozes en Aäronkerk:

“De gestage druppel holt de hardste steen uit. Felicitaties aan u de volharders.”




John Leerdam:
“We herdenken ook de tientallen, mogelijk honderden andere slachtoffers van de junta van Bouterse.”



Joyce Rahman:

“Je voelde de angst die over heel Paramaribo hing. Het werd erger toen Jozef Slagveer ’s avond op de televisie verscheen. Geen mens geloofde het verhaal over de tegencouppoging. Slagveer zag er gehavend uit en angstig.”


Henry Does (Theo Para):
Surinamers zijn hun naïviteit kwijt. Zij verwachten de waarheid niet te horen van diegene die publiekelijk loog dat de slachtoffers ‘op de vlucht zijn neergeschoten’, of die aan eigen aanhang valse alibiverhalen vertelde, of de schuld in de schoenen van zijn overleden kameraden trachtte te schuiven.




Pascale Behr:
“Gemarteld, vermoord en nog steeds springlevend.”

Lees: volledige lezing


Dominee Rudy Polanen:
“Herinneren is de afgebroken droom toch door te dromen. Als middel om herhaling te voorkomen.”




Ga voor meer historisch besef naar:
Kennisaanval: -"Revolutie in Suriname - Beelden van Hoop en Protest"

maandag 16 juli 2007

Kwakoe Zomerfestival 2007

Drassig maar wel oergezellig!

AMSTERDAM - Persoonlijk ben ik nooit zo gecharmeerd geweest van het Kwakoe Zomerfestival. Maar dat had vooral te maken met de omgeving: de grijsbetonnen Bijlmer. Naar mijn mening een van de grootste miskleunen als het gaat om leefbare stedenbouwkundigheid. Ik heb Kwakoe nog meegemaakt toen het nog kleinschalig was en geen landelijk bekendheid genoot. Het braderiegehalte was heel hoog met voornamelijk familiestandjes. Later haakten deze families af omdat Kwakoe steeds meer ‘big business’ werd en men duizenden guldens moest neertellen voor een standplaats.




Er werd schande van gesproken. Op zich vond ik dat helemaal niet zo’n negatieve ontwikkeling: waarom zouden wij Surinamers niet aan big business kunnen doen? Helaas voor de pittoreske sfeer, maar het zij zo. Inmiddels is Kwakoe uitgegroeid tot het grootste nationale multiculturele festijn van Nederland en wellicht daarmee van Europa. En daar mogen wij Surinamers best trots op zijn. Het Kwakoefestival bestaat ruim drie decennia, dus mag er ook gesproken worden van een niet meer weg te denken traditie.




Nou hoorde ik vroeger altijd dat je “de sfeer van Suriname” aantreft bij Kwakoe. Ik was niet opgegroeid in Suriname, dus kon ik mij daar niets bij voorstellen. Maar het leek mij sterk dat ik tussen al het levenloos beton de sfeer van het opwekkend groene Suriname kon aantreffen. Nu heb ik de afgelopen tien jaren in Suriname gewoond en kon ik afgelopen weekend mooi de proef op de som nemen.




Nu de Bijlmer inmiddels is getransformeerd tot een futuristische voorstad van adembenemende proporties met een infrastructuur waartegen je u zegt, is het niet langer aan mij van een stedenbouwkundige miskleun te blijven spreken. Zuidoost is een nieuwe wereld die een nieuwe toekomst biedt aan velen uit alle contreien van de wereld. Wel krijgen zij mij nog steeds met geen stok in Zuidoost. Ik hou van mijn overzichtelijke straatjes met op de hoeken winkels en supermarkten.




Maar ik moet zeggen dat het nu een ware sensatie is om in Zuidoost te arriveren, met als voorportaal het hypermoderne trein- en metrostation Amsterdam Bijlmer ArenA (in aanbouw). Maar om nou te zeggen dat je er de sfeer van Suriname vindt, nee dat niet. Daarvoor loopt ons eigen Suriname qua stedenbouwkundige ontwikkeling decennia achter. Laat me het positief uitdrukken. Het is een belediging om het eveneens adembenemende Amazonewoud – dat overigens zijn weerga niet kent – te vergelijken met zoveel kille artefacten, hoe futuristisch ze ook zijn. De geborgenheid van de boezem van Mama Sranan vind je onmogelijk tussen al dat torenhoge betonnen en spiegelend geweld, hoeveel groen er ook tussen is geplant.




Maar toch. Nu ik tien jaar in Suriname heb gewoond en mijn afkomst heb herontdekt, begrijp ik wel beter wat men bedoelt met de “sfeer van Suriname” op het Kwakoefestival. Het is verbazingwekkend hoeveel mensen je er tegenkomt, die je hebt leren kennen in Paramaribo – of ze nou hier wonen of dat ze uit Suriname op vakantie zijn. Zoals ik ooit onterecht bevreesd was dat ik geïsoleerd zou raken na mijn remigratie. Integendeel. In Paramaribo komt de buitenwereld voortdurend langs: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Almere, Miami, de Antillen, België, Brazilië, China en ga zo maar door. En deze typische Surinaamse sfeer van overzeese ontmoetingen proef je ook op Kwakoe.




Ik had trouwens ook gehoord dat Kwakoe “niet meer Surinaams” is, maar “van de Afrikanen”. Maar kennelijk hebben we hier met kleindenkers te maken. Waarschijnlijk bedoelen zij dat Kwakoe niet meer een Surinaams-creoolse aangelegenheid is. En daar is niets mis mee! Wat mij vooral goed deed, is de grote mate van participatie van Surinaams-Hindostanen, wat met recht de “sfeer van Suriname” verhoogt. Om me heen kijkend, zag ik dat niemand er een vreemde eend in de bijt is. Kwakoe geniet ook veel belangstelling onder autochtone Nederlanders, die zich maar al te graag overleveren aan het NDP-element: nyang, dringi, prisiri. Kwakoe weerspiegelt de gastvrijheid die zo kenmerkend is voor Suriname en Surinamers.




Kwakoe is uitgegroeid tot een festijn met een hoge mate aan multiculturaliteit, waarvan de basis is gelegd door Surinamers. Een prestatie van jewelste. Nu het festival is geïnstitutionaliseerd, is het wel zaak dat het Bijlmerpark dermate gerenoveerd wordt en dat wandelpaden worden verhard of voorzien van grint, waardoor de drassigheid van het terrein sterk wordt teruggedrongen. Dat mag ook wel voor een (inter)nationaal festijn van gastvrijheid, tolerantie en verbroederlijking.




Het zou volgens de weerlieden het afgelopen weekend wel tot 30 graden worden. Dat werd het bij lange na niet, maar de zon brak regelmatig door waardoor er sprake was van een optimale Kwakoesfeer. Maar misschien moet men het Bijlmerpark wel onveranderd laten, ter behoud van de optimale ‘Surinaamse sfeer’: lekker aanmodderen met z’n allen maar wel oergezellig!

Het Kwakoe Zomerfestival is elk weekend (za/zo) tot en met 5 augustus


Ga voor nog meer sfeer naar: "Kwakoe Faces 2007"

zondag 8 juli 2007

Carrousel van Straatfreaks

Met de zon als muntje

AMSTERDAM - Terwijl we de afgelopen weken mochten lezen dat elders in Europa het dodental opliep wegens een hittegolf, koukleumde je in Nederland soms letterlijk in je bed. Ik ben een keer zelfs met jogginguitrusting en sokken onder de deken gekropen! En de kachel heeft voor alle zekerheid weer op de waakvlam gestaan. Nou ben ik weliswaar ruim tien jaar in Zuid-Amerika geweest, maar ik kan me niet herinneren dat ik me in juli dagen achtereen met jas dicht op straat begaf. En ik was echt niet de enige. Enfin. We zijn door een sombere tunnel van kille grijsheid gegaan. En ik keek halsreikend uit naar de eerstvolgende zonnige dag. En niet zozeer vanwege de warmte maar vanwege het wonderbaarlijke effect van hoe Amsterdam van een doods, uitgedijd dorp ineens verandert in een liveshow van freaks, vrolijkheid en vrouwelijke én mannelijke schoonheid.



Het begon met deze freak, die helemaal geen show gaf, maar gewoon deed aan een persoonlijke warming-up om vervolgens meditatief over het Leidseplein te spacen. In elk geval is hij tussen zijn benen in balans, tussen zijn oren moet nog blijken

Het is eigenlijk net als een carrousel waarin je een muntje moet gooien voordat het ratelend en klingelend gaat draaien. En zo is Amsterdam heel weergevoelig. Tijdens de grijze dagen vraag je je echt af waar al die inwoners, toeristen en straatfreaks zijn. Die hebben zich natuurlijk allemaal teruggetrokken in hun (tijdelijke) holletjes. En net zoals in de zomer alle bijtjes, vlinder en vogels tevoorschijn komen, zo komt Amsterdam per dag tot leven als de zon zich als muntje aandient. Alsof iedereen al die tijd in de startblokken staat om er massaal een olijke kermis van te maken. Sommigen weten van gekke blijdschap niet hoe ze daaraan uiting moeten geven. Dan is het plezier zo intens dat Amsterdam elke grijze periode – hoe lang ook – weer overleeft. Dan is het weer afwachten tot het volgende muntje valt. Uitgerekend was dat tijdens de magische datum van 07-07-07. Het was ook mijn 44ste verjaardag. Niks geen wildparty maar een familyday in het centrum van Amsterdam waar we lekker de lokale toeristen uithingen en ons verlustten aan de patat, Hemaworst, Italiaans ijs, hotdogs, Febokip and Chinese noodles....



Uiteraard worden de terrassen geïmproviseerd en aangesleept. Elke plek is geschikt. Waar de één kiest voor een brug, kiest de andere voor een mobiele oplossing waarbij het t(r)appen geblazen is met zijn allen!



Bij de Dam beloofde het echt een mooie dag te worden. Ook het vrouwelijk schoon paradeerde en masse voorbij...


... en de jakhalzen wisten gewoon niet waar te beginnen...




Even met de familie op de foto. Uiteindelijk is het mijn verjaardag en hebben we besloten er een familyday van te maken en lekker "de toerist" uit te hangen. Daniël (6) kan al prima foto's maken!



Heerlijke psychedelische Pinkfloydachtige muziek. De CD'tjes gingen grif van de hand... Dus niks arme straatmuzikanten...


...Heather-Leezza en Daniël waren direct betoverd en sloegen meteen aan het apegapen


Mobieltje in de aanslag en de dag is vastgelegd


Ik ken schoothondjes en k....likkertjes (galgje) maar de pockethond had ik nog niet eerder gezien. Met dank aan Daniël, die meeobserveerde: "Papa, kijk!"


Vaste prik op de Dam. De levende beelden, maar steeds weer nieuwe variaties. Hier zijn Zeus, de Romeinse gladiator en de hofdame. Jammer was wel dat ze agressief en onsportief om geld vroegen als je een foto maakte. Poseren met ze kostte één euro... It's all about business...

...hoewel de andere standbeelden zich de pleuris hadden gewerkt aan hun uitdossing, was ondanks of juist dankzij het nationale Bokito-trauma, deze gorilla het populairst. Tja, het gaat allemaal om eenvoud bij succes!





Satans bruid? Wat ze allemaal niet verzinnen op hun laatste dag voor het huwelijk. Zoals steppend door de stad!



Maar het meeste geld haalde Superfrank op. De mensen stroomden letterlijk na afloop naar zijn hoed toe. "U mag ook twee keer geven", grapte hij



Heathertje maakte al gauw nieuwe vriendjes


Lekkere ijsjes eten. Let wel: op de kar staat geen Itialiaanse hotdogs, maar de man doet aan productdifferentiatie


Poppenkast: Jan Klaassen in gevecht met de duivel, hoe anders...?



Applaus en handjes geven na afloop





Koetsdame te huur voor een uur en niet...


Blonde Elvis de Glittervis



Duiven opjagen op de Dam, welke Amsterdammer is niet daarmee opgegroeid?! En moet je die Puma-schoentjes zien. Een lekkerder snoepje kan ik me niet voorstellen


Groetjes van Danny en Gabriëlle uit de Nieuwmarktbuurt. Wat zullen die pilaren in Daniëls geheugen levensgroot blijven







Pipi Langkous dacht ook even een dagje Amsterdam aan te doen. Hopelijk zal zij zich wel deze zonnige dag blijven herinneren als onvergetelijk





Wat een prachtige klokstand. Tijd om huiswaarts te keren. Een laatste schoonheidsgroet en helaas liep niet voor iedereen de dag even zonnig af...






Maar hij, met de meeste Mokum-blues, mocht de dag afsluiten... Het was met recht een magische dag!









Google