vrijdag 25 mei 2007

Niet-aflatende energie van Jeroen Trommelen

In de schaduw van de broeikas

AMSTERDAM - “In de schaduw van de broeikas.” Deze openingszin had Volkskrantjournalist en voormalig Suriname-watcher Jeroen Trommelen in mind voor zijn toespraak, donderdag, tijdens de officiële presentatie van zijn nieuwste boek Stop de Broeikas in de Hortus waar heel wat tropische planten achter glas staan te zweten. “Maar dat ben ik dus vergeten”, verklapt hij na afloop. Dus heeft Amsterdams Venster zowaar een exclusiefje. Maar een goed verstaander begreep al bij het lezen van de uitnodiging wat de symboliek was van de niet lukraak gekozen locatie.


Jeroen Trommelen is niet de eerste de beste journalist. Hij is evenmin het type tamtamjournalist dat zelfprofilering belangrijker vindt dan het aangesneden onderwerp. Als we het stellen in termen van voetbal – een sport waaraan hij een gloeiende hekel heeft – dan is Trommelen niet die opgefokte spits die na elk lullig doelpuntje zijn shirt uittrekt, in een adrenalinespurt over de reclameborden springt en vervolgens, à la Bokito, richting het publiek op zijn borst slaat. Nee, Trommelen is eerder die solide achterhoedespeler, die niet lijkt op te vallen totdat je in de statistieken leest dat hij al seizoenen lang als enige, blessurevrij, alle wedstrijden in de basis staat. Trommelens indrukwekkende portfolio, waaronder vier boeken – alleen de ‘echte’ meegerekend, verraadt een niet-aflatende energie. Hij heeft zich inmiddels ontpopt tot een ware onderzoeksjournalist en is zelfs bestuurslid van de Vereniging van Onderzoekjournalisten (VVOJ), met nadruk op ‘o jé’ voor wie wat te verbergen heeft.


Tien jaar lang was hij de Suriname-watcher van de Volkskrant. Ook was hij de minderhedenredacteur in het tijdperk toen het minderhedendebat werd aangezwengeld door ‘liberaal’ Frits Balkenstein – of was het Bolkenende? – en tevens de gedrochtelijke term ‘allochtoon’ in zwang kwam.
“Als je een betere term weet, dan neem ik hem meteen over”, zei Trommelen ruim tien jaar geleden tegen mij, toen zijn linksgeoriënteerde en ‘maatschappelijk geëngageerde’ krant op een ochtend opende met ‘Allochtonen volop in drugs’ en ik daar als lezer tegen in verweer kwam. Ik heb hem nooit een betere term kunnen leveren. Hoefde ook niet, want de ruk naar rechts van menig linksgeoriënteerde en voormalige verzetskrant was in 1996 directe aanleiding om mijn koffers te pakken voor een ‘enkele reis Paramaribo’. Maar desondanks werden we hechte Mid-Atlantische vrienden.


Trommelen schreef het prachtige boek ‘Dwars door Suriname’ als afscheid, waarvoor hij een laatste kruistocht maakte door alle drie de Guyana’s, in gezelschap van fotograaf Guus Dubbelman, die ook zo zijn sporen in het land heeft achtergelaten. Ongetwijfeld geïnspireerd door de adembenemende, ongerepte Amazonenatuur is Trommelen zich gaan specialiseren in milieu als onderwerp. Dat resulteerde zeven jaren geleden in het ‘Handboek Milieu’, voor consumenten die de ‘grote lijn in het milieudebat waren kwijtgeraakt’. Ook hier valt een lijn te trekken naar minderheden. Hoevaak zal Trommelen destijds wel het begrip ‘leefbaar milieu’ hebben getikt tijdens het ‘taboedoorbrekende’ minderhedendebat.


Stop de Broeikas is weliswaar de opvolger van Handboek Milieu maar werd getriggerd door de milieuevangelisatie ‘An Inconvenient Truth’ van Al Gore, die na zijn ooit verloren nekvel-aan-nekvel-race met Bush, tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen, ook zijn tijd maar moest zien te doden. Het werd een boek en een film. “Ik was niet onder de indruk van de conclusies van Al Gore, die had ik zelf al een paar keer geschreven”, aldus Trommelen. Hij vond de film van Gore overigens een ‘uitstekende samenvatting’ van wat de wetenschap weet over klimaatverandering. Maar wat bleef schrijnen was de hamvraag: ‘Wat kan ik dan doen?’ “Het machteloos gevoel wegnemen dat het allemaal niet meer uitmaakt”, motiveert Trommelen het schrijven van Stop de Broeikas. Het bevat 201 ‘verrassend makkelijke tips en wetenswaardigheden’ om tot een energiebesparende lifestyle te komen.


‘Mede dankzij Gore is milieu weer een politieke issue”, zei Xandra Schutte van uitgeverij Meulenhoff tijdens de inleiding van de presentatie. De vertaling van An Inconvenient Truth leverde Meulenhoff een ‘bestseller’ op. “En toen kwam Jeroen”, aldus Schutte. Volgens haar had Gore Stop de Broeikas ‘niet kunnen’ schrijven. “Het is een opgewekt boek. Niet alleen zinvol en praktisch maar ook leuk om te lezen. Er worden heel wat mythen doorprikt en onvermijdelijk ga je bij jezelf te rade.” Ook Amsterdams Venster ontving een recensie-exemplaar en heeft hieraan niets meer toe te voegen of af te dingen. Het is ook een ontnuchterend boek voor velen die denken een voorbeeldig groene leven erop na te houden. Zo was Schutte ‘trots op zichzelf’, want ze is vegetarisch en houdt zich keurig aan allerlei recycling- en milieurituelen. “Maar die vliegreis naar Zuid-Afrika doet alles te niet.”


Om daadwerkelijk energiebesparend – dus broeikasonvriendelijk – te leven, moeten we eerst oude kunstjes afleren. Niet voor niets heet de inleiding van Stop de Broeikas: ‘Nieuwe rituelen voor een nieuw klimaat’. Wie altijd met tegenzin de groene bak heeft gevuld met gft-afval, mag daar best mee ophouden, staat bijvoorbeeld geschreven op Trommelensiaanse toon. En: Wie zich nog steeds schuldig voelt door het gebruik van een beetje chloor, mag dat gevoel definitief van zich afschudden. Allemaal ‘marginale handelingen’ in vergelijking met daden die er ‘écht toe doen’.


In Suriname is onlangs de door Cuba gefinancierde operatie Spaarlamp gehouden, waarbij Surinaamse en Cubaanse jongelui bij alle huishoudens gratis de traditionele gloeilampen vervingen door spaarlampen. Maar die schijnen een huishouden slechts 1 procent energiebesparing op te leveren. Ondertussen is de schreeuw tussen Paramaribo en de Bijlmermeer naar goedkopere vliegtickets groot. Maar één continentale vlucht levert je als consument al een energiebesparing op van maar liefst 12 procent en helemaal niet vliegen 15 procent. Maar ja, wie wil er nou niet vliegen. Hoe dan toch helpen de broeikas tegen te gaan? Door bijvoorbeeld je ticket met een ‘green creditcard’ van Visa te betalen, ‘waarmee aankopen van consumenten klimaatneutraal worden gemaakt’.


Als je dat leest, dan vraag je je af hoe zo’n rationele Brabander als Trommelen in dergelijke groene sprookjes gelooft. Maar hij heeft een plausibele uitleg. Stel dat een vliegreisje binnen Europa zorgt voor uitstoot van 800 kg kooldioxide en je betaalt die 200 euro voor het ticket met je greencard, dan plant Visa 40 bomen ergens in de wereld. Dat aantal moet minstens een jaar groeien om die hoeveelheid uitgestoten CO2 te kunnen opnemen. Voor wie het niet wist of alweer vergeten was: bomen geven zuurstof (O2) af maar zuiveren de lucht door de giftige CO2 op te nemen.


Het beste blijft natuurlijk helemaal niet vliegen. Maar wie denkt het milieu een betere dienst te bewijzen door de hogesnelheidstrein van Amsterdam naar Nice te pakken, komt bedrogen uit. Een TGV verbruikt maar een ‘klein beetje minder’ energie dan een goedkope chartervlucht. Schrik niet. Trommelen tipt: ‘Het beste voor het milieu en de broeikas is reizen per touringcar’. Dus als je op de dam vergast wordt door al die toeristenbussen, moet je je maar bedenken, dat dat ‘het beste’ voor het milieu is.

Betekent dit overigens dat we Trommelen niet meer in Suriname zullen zien of gaat hij als ‘slow traveler’ de boot erheen pakken? “Nee, ik ga nog wel een keer naar Suriname, maar dan betaal ik mijn ticket met een green card.” In Suriname wacht hem vast een broeierig welkom omdat zijn boekje impliciet een pleidooi is voor hogere milieutoeslagen voor tickets, maar heeft hij wellicht bij zich een herziene druk met herziene milieurituelen die de spreekwoordelijke Surinaamse consumptieve economie nieuwe voordelen oplevert. We benne en blijve benieuwd.


FOTO-ALBUM


Een vertegenwoordiger van het 'slimme-energiebedrijf' Oxxio heeft voor Jeroen een leuk speeltje meegenomen. Een LED-lamp van maar 3 watt die licht geeft gelijk aan 40 watt. Uitgevonden door een kleinzoon van gloeilampenfabrikant Philips. Zo'n lampje kost 40 euro, maar schijnt je graf mee in te gaan.


Er was ook een panel. Uiterst links Twan Heijmans, chef van het reiskatern van de Volkskrant. Jeroen noemt hem plagend "Chef Vliegtuig". Daarnaast Frans Otten van de Visa-greencard, die kwam uitleggen dat een accountant controleert of daadwerkelijk 40 nieuwe bomen worden geplant voor elk met zijn kaart betaalde ticket. Rob van Wees is van Green Choice, dat de administatie voert voor leveranciers van groen gas. En uiterst rechts Benno Baksteen. Hij was, aldus Jeroen, in het "groene hol van de leeuw". Want Baksteen houdt vol dat vliegtuigen minder belastend voor het milieu zijn dan menig ander vervoermiddel. Ooit vloog Baksteen zelf een DC-8 tegen 1 liter op 8 km per passagier, daarna de Boeing-747 tegen 1 op 33, vervolgens kwamen de Boeing's-777 die 1 op 55 vliegen. En binnenkort zullen Airbussen nog zuiniger gaan vliegen. Aldus Baksteen, voorzitter van het Platform voor de Nederlandse Luchtvaart.



Deze boze consument, Robert Verlinden, was verbolgen dat er na het panel geen discussie kwam. Volgens zijn complottheorie was dat een 'welbewuste werkwijze'. "U geeft altijd de consument de schuld", fulmineerde hij richting Jeroen, die zich van de prins geen kwaad wist. Maar Verlinden had exemplaren van zijn eigen krantje 'Het Echte Nieuws' bij zich, die grif werden afgenomen!


Jeroen krijgt van schoonzus Hinke een lokvogeltje cadeau.


Deze tafel ontbrak uiteraard ook niet, zoals bij dat betaamt bij elke degelijke presentatie.


En deze foto is voor de categorie "dag oma!". Daar hebben we Ward, die in tegenstelling tot pa Jeroen dol op voetbal is, oudste zoon Arne, echtgenote Anneke en schoonzus Hinke. Helaas staat dochter Roos er niet op. Die moest blokken voor haar eindexamen biologie. Maar ze wordt waardig vervangen door buurvrouw Koosje. Doorbijten Roos!


Jeroen signeert met verantwoord groene pen. Althans qua kleur.


* Kijk en luister live naar Jeroen Trommelen

* Uitstoot CO2 hoger dan ergste prognose

* Vervuilers willen klimaat verbeteren

* Klimaatneutraal vliegen geen succes









Google